The Devil Inside

Inmiddels weer thuis, maar nu alle herinneringen nog scherp zijn een beschrijving van de laatste 10 dagen in Japan.

In Kyoto kunnen we onze draai moeilijk vinden. Doordat er een tweede tyfoon over het land trekt, regent het dagen achtereen onaflatend.
Ook blijven we ondanks continue de weg vragen verdwalen en kunnen we in Kyoto – wat we als een van de hoogtepunten van Japan hadden ingeschat – weinig ontdekken waar we echt enthousiast van worden.

De stad is vol tempels en wereld erfgoederen, maar na 2 en een halve week in Japan gereisd te hebben, kunnen we van tempels niet echt enthousiast meer worden. Het grauwe weer helpt bij dit alles ook niet mee.

Een bezoek aan Gion in de avond brengt uiteindelijk toch voldoening. Ponto Cho en Gion by night blijken sfeervol en aangenaam duister. We dwalen door de kleine traditionele straten van het oude Geisha district, met de sakebars en slechts lampionnen als verlichting. De entrees tot de panden worden verhuld met gordijntjes en we kunnen alleen maar fantaseren over wat zich binnen in de schaars verlichte vertrekken afspeelt. Af en toe zien we onder paraplus gehulde schimmen door de straten spoeden, verder is het stil en vooral mysterieus. Het voelt als in een scene van een film.

Het nabij gelegen modernere uitgaansdistrict herbergt een groot scala aan lovehotels en gentlemen clubs, en vaak leiden er trappen naar zich onder straatniveau bevindende entertainment dorpen. We kunnen echter nergens binnen gluren, want bij elke poging tot het ook maar bewegen richting de entree worden we resoluut door beveiliging weggestuurd met de woorden ‘Japanese only’. Seks en prostitutie lijken in Japan een soort publieksgeheim, waar buitenlanders echter geen deelgenoot van mogen worden.

Als we Kyoto verlaten, maken we een kleine omweg via Osaka. Het feit dat ik door een probleem met de geheugenkaart van mijn camera heel wat foto’s ben kwijt geraakt, is daarvoor een perfect excuus.
Hoewel Osaka geen culturele highlights heeft, is het een fijne stad om een regenachtige dag winkelend, koffie slurpend en foto’s makend door te brengen.

Via het kasteel van Himeji dat in de steigers blijkt te staan en daardoor momenteel niet bezoekwaardig is, reizen we door naar Hiroshima.
Hier komen we vroeg genoeg aan om bij toeval te ontdekken dat er – hoewel buiten het seizoen – een groot sumo evenement gehouden wordt.
We zijn nog net op tijd om de laatste twee uur daarvan mee te pikken en zijn aangenaam verrast over hoe dicht we op de strijd zitten, hoe lenig de zwaargewicht worstelaars zijn en hoe technisch en divers de sport eigenlijk is. Een superleuke typisch-Japan ervaring.

Natuurlijk bezoeken we in Hiroshima het Peace Museum, dat verslag doet van de aanloop naar, de val van en de gevolgen van de atoombom die in 1946 op de stad werd gedropt. Ik ben geen idealist of wereldverbeteraar, maar het lezen over en zien van beelden met betrekking tot de bom, leiden ertoe dat ik spontaan overweeg in mijn eentje de barricades op te gaan om te protesteren tegen nucleaire wapens.
Een indrukwekkend bezoek en iets dat iedereen in mijn ogen eens gezien zou moeten hebben (al begrijp ik van Jason dat een bezoek aan Auswitch nog veel indrukwekkender (en explicieter) is).

Vanuit Hiroshima - een overigens prettige, ruim opgezette en vergeleken met Kyoto heerlijk overzichtelijke stad – gaan we voor een dag naar het eiland Myjajima.
Op het eiland ontdekken we een shrine (een tempel, maar dan in het teken van de Japanse Shinto levensbeschouwing).
Geen tempelmoeheid kan de pracht van deze shrine verpesten. Gesitueerd op een helling, omringd door bomen en vanaf de steile trap die naar boven leidt tot en met elk hoekje van het complex waarin het zich bevindt vol gezet met duizenden zorgvuldig gepositioneerde boeddha beeldjes in allerlei soorten, vormen en maten.

Eigenlijk willen we nog niet weg uit Hiroshima. Bij een langere reis zou dit het soort plek zijn waar je een weekje blijft hangen om wat te lummelen en uit te rusten.
Maar Japan is groot en onze tijd beperkt en we hebben beide de soms wat vermoeiende drang om zoveel mogelijk te zien.
We reizen dus verder naar Usuki, Beppu en Oita, waar we in rotsen uitgehouwen buddha’s en hete zwavelbronnen bezoeken.

Een binnenlandse vlucht (goedkoper dan het behoorlijke dure Japanse trein netwerk) brengt ons terug naar Tokyo, vanwaar we een laatste bestemming bezoeken: Nikko.
Een onder Japanners zeer populair berg oord, populair vanwege het in de herfst verkleurende blader dek.

In Nikko wandelen we de nodige uren, maar luidt onze definitieve conclusie over de natuur in Japan dat de landschappen vergeleken met bijvoorbeeld Zuid Amerika niet spectaculair te noemen zijn. Ook beschouwen we Japanners als de Amerikanen van Azie: erg op hun eigen land en cultuur gericht, vaak dingen ‘mooier inschattend’ dan ze eigenlijk zijn, waarschijnlijk mede als resultaat van beperkte interesse voor de rest van de wereld.

Japanners zijn in Japan overal. Logisch natuurlijk, maar ik bedoel: in grote getalen. Ze reizen zich suf naar elk denkbaar oord en een vierkante meter vinden die niet overbevolkt is met grote camera’s mee torsende locals, is praktisch onmogelijk.
Dat maakt dat een maand reizen geen weg-van-de-mensen momenten heeft gekend, wat ik toch wel heb gemist.

Japan verlaten voelt niet treurig. Ik heb het gevoel er genoeg van te hebben gezien en voel me tevreden over de opgedane indrukken. Het land gaat voor mij de boeken in als een bovenal culture ervaring in een land met een flinke taalbarrière, vol vriendelijke mensen met een vorm van communicatie en gebruiken die anders zijn dan waar dan ook ter wereld.

Dingen die ik ga missen: de verwarmde wc brillen en de armleuning bij de wc’s met knopjes die sproeiers activeren om de edele delen schoon te sproeien (wat in het begin tot wat hilariteit leidde aangezien de symbolen eronder in Japanse tekens waren en de knop die ik voor ‘uit’ aanzag in werkelijkheid ‘hard en gloeiend heet’ bleek te zijn), de kleine luxes zoals wanneer je voedsel koopt een vochtig reinigingsdoekje erbij krijgen, de extreme frustratietolerante van mensen, een sushimaaltijd kunnen kopen voor 3 euro.

Maar weer in Nederland zijn is in vele opzichten toch ook wel weer goed. Japan is wel een HEEL braaf land, dat ons af en toe een beetje op de zenuwen heeft gewerkt omdat het een hoge mate van conformeren vraagt.
Geduldig doen, wanneer alles op zijn elfendertigst gaat, je een trein moet halen en je je dus niet geduldig voelt. Een ander voorrang geven en eindeloos buigen en glimlachen, terwijl je eigenlijk vindt dat het toch echt jouw beurt is. Je aan alle regels houden (en Japan heeft er veel!), altijd overal braaf je schoenen uittrekken ook als je een zware rugzak op je rug hebt.

Ik vond de mensen in Latijns Amerika vaak onbeschoft. Ik vind mensen in Nederland niet altijd aardig. Ik vind mensen in Japan bijzonder vriendelijk, maar op een manier die hoewel oprecht, toch wel wat onwerkelijk voelt.
Freud kwam met de theorie dat de persoonlijkheid en het gedrag van mensen (ego) voortkomt uit twee strijdende krachten: de primitieve oerdrang naar plezier en eigen gewin, de devil inside (id) versus een strenge morele corrigerende kracht (superego).

Een psychopaat is een voorbeeld van iemand weinig tot geen moraal/correctie weet toe te passen en volledig geleid wordt door de primitieve driften van het id.
Een non is in theorie iemand die heel weinig toegeeft aan de drang naar plezier en eigen gewin en dus sterk gestuurd wordt door het superego.

Bij een gemiddelde Nederlander is er in mijn beleving sprake van een redelijke balans: een beetje denken aan jezelf, maar het niet uit het oog verliezen van een ander. Soms iets teveel van het ene, soms iets teveel van het andere, maar al met een (sociaal) acceptabel gedragsresultaat.
De Japanners? Hun moraal lijkt zo sterk ingeslepen dat er van emoties weinig te merken is. De mensen komen op mij over als geremd, extreem braaf en continue conformerend aan een eindeloze reeks van regels en tradities. Dat maakt dat intense vreugde, elke vorm van boosheid of frustratie en ook verdriet nauwelijks zichtbaar zijn, leidend tot een schijnbaar onbewogen wereld met neutrale interacties en weinig pit. 30 dagen met ov reizen in een overbevolkt land, maakt dat ik tienduizenden neutrale gezichten gezien moet hebben in een grote verscheidenheid aan situaties. Bij mij dagelijks de vraag oproepend: wat gebeurt er met hun devil inside?

Heel wat indrukken rijker, gaat morgen het werkend leven weer van start. Met de jeugd van Rotterdam, die soms misschien nog onvoldoende zelfcorrectie weet toe te passen maar (in mijn ogen) gelukkig wel pit heeft en vaak een uitgesproken mening!

En per direct wordt het ook alweer aftellen tot een volgende reis naar Ethiopie in februari, die ongetwijfeld weer hele andere indrukken op gaat leveren.